Üzümlü Tarihi

Surp Grigor, kuzeydeki dağların ilk bilinen ismidir. Sipikör şekli ile günümüze kadar gelmiştir. Keşiş isimlendirmesi ise Türk dönemine aittir. Son zamanlarda Esence ve devamıda Cibice Dağları diye göze çarpmaktadır. Üzümlü, bu dağın eteğinde kurulmuştur. Tzumina, Iustinianopolis ve Cimin Üzümlünün ilk adlarıdır. Tzumina'nın kelime yapısından Cimin'in çıkarılması mümkündür. Cimin, Mengücüklüler'den itibaren kullanıldı. Bu belde, Sansa ve Cibice Boğazı'nın çıkışında bulunması nedeni ile ticâri ve askeri yollar üzerinde göze çarpmıştır. Kuzeyindeki dağ da 2350 m. yükseklikte olup, Cimin Dağıdiye söylenmektedir. Selçuklular, Moğollar, İlhanlılar, Kara koyunlular, Mutahhartan, Temürlüler, Ak koyunlular ve Osmanlılar Cimin diye resmi belgelerde kullandılar. 1516, 1530, 1591 tarihli tapu defterlerinden öğrenildiğine göre Türkler yanında Ermeniler de yaşıyordu. Buğday, arpa, darı, orum, zeğrek, kendir, pembe (pamuk), şıra, bal ve meyve bol miktarda üretilmekte idi. Siyah üzümleri bu devirde de meşhurdu. Ermeniler, şarapçılıkta, Türkler ise yiyecek olarak kullanmakta idi. Ak koyunlular, büyükçe bir câmi de inşâ ettirmişlerdi. Ebû Ishak Zâviyesi de Cimin'de yer alıyor, berat-ısultani ile ihtiyaçları görülüyordu. Şeyh Pîrî de Cimin'de, 1591 öncesi yaşayan bir şahsiyet, din büyüğü olarak karşımıza çıkmaktadır. Osmanlı belgelerine göre Cimin Kuzey Erzincan ve Güney Erzincan'da yer almakta, şimdi sahip olduğu köyler Karasu'nun iki tarafına yayılmaktaydı. Küpesi, Süleymanlı, İraduh, Kertah, Peteriç, Pişke Dağ, Sürperan, Hobar, Kiştim, Hinzori, Selepür, Keleriç ve Sansa XVI. yy'da, Erzincan Sancağında, Üzümlü arazisinde idi. Vital Cuinet, XIX. yy sonlarında Djimin yani Cimin'in mülki yapısı için şu tabloyu çizer: Erzurum Vilâyeti Erzincan Sancağı : Key,Haric,Karadeniz,Mağız,Amm,Hazens,Vasgirt,Cenciğe ve Djumin/Cimin. Buna göre, Cimin, Erzurum vilâyetinde, Erzincan Sancağında, Cimin isimli beldeyi oluşturmakta idi. Cumhuriyet'in ilânından sonra, Fethi (Okyar) Bey'in başkanlığı zamanında, Teşkilât-I Esasiye Kanunu'nun 89. maddesi gereğince Erzincan 22 Mart 1923 de "vilâyet" yapıldı. 1926 ve 1930 da, Erzincan'ın nâhiyeleri Baş köy, Esesi, Cencige, Selepür ve Cimin'di. Bu beldeye bağlı köy sayısıda on üçtür. Cimin, 19 Haziran 1987'de, 3392 sayılı kanun ile "ilçe" hâline getirildi. İsmi de değiştirilerek "Üzümlü" denildi. Bu adı almasında başlıca etken, yetiştirdiği meşhur üzümüdür. Beyşehir'de, Denizli'de ve Siirt'de aynı adı taşıyan belde ve köyler de vardır.